Wprowadzenie
Finansowanie społecznościowe (inaczej również „Crowdfunding”) to alternatywa dla tradycyjnych form pozyskiwania kapitału zewnętrznego, polegające na zbieraniu pieniędzy na cele o charakterze prywatnym, artystycznym, społecznym czy biznesowym. Jest formą finansowania określonych projektów przez społeczność Internetową. Aby zebrać środki w taki sposób nie wystarczy mieć ciekawego pomysłu ale umieć zbudować wokół niego lojalną społeczność (tj. ile w praktyce osób jest gotowych zainwestować).
Przygotowanie projektu crowdfundingu jest zadaniem wymagającym dużego zaangażowania. Finansowanie społecznościowe, co do zasady realizowane jest za pośrednictwem platformy crowdfundingowej, tj. rozwiązania cyfrowego udostępnianego w Internecie otwartemu gronu odbiorców przez dostawcę usług finansowania społecznościowego, służącego do prowadzenia zbiórek crowdfundingowych.
Ustawa o finansowaniu społecznościowym i rozporządzenie ECSP
Do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (dalej „U.f.s.”), tj. do dnia 29 lipca 2022 r., w polskim porządku prawnym nie było definicji prawnej (legalnej) pojęcia „finansowanie społecznościowe” czy „crowdfunding”. U.f.s. implementuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (dalej „Rozporządzenie ECSP”) a stosuje się wyłącznie do usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (nie do konsumentów) czyli do crowdfundingu inwestycyjnego i dłużnego. Sama U.f.s. w swoim art. 1 definiuje szczególne wymogi prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego i wskazuje organizację i tryb wykonywania nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych.
W nawiązaniu do powyższego Rozporządzenie ECSP zobowiązuje państwa członkowskie UE do wprowadzenia w prawie krajowym rozwiązań zapewniających skuteczne stosowanie jego przepisów, w szczególności wskazuje Komisję Nadzoru Finansowego (dalej „KNF”) jako organ właściwy do nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego, przyznaje KNF odpowiednie uprawnienia nadzorcze (jak zawieszania konkretnych ofert finansowania społecznościowego czy zawieszania prowadzenia działalności przez dostawców, czy jeszcze do współdziałania z organami wymiaru sprawiedliwości i organami nadzoru z innych państw członkowskich UE); wprowadza odpowiednie sankcje administracyjne i karne za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia lub U.f.s.; wprowadza odpowiedzialność cywilnoprawną i karną za poprawność i prawdziwość informacji podawanych w dokumentach informacyjnych sporządzanych w związku z ofertą finansowania społecznościowego; oraz wprowadza przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej i zasad przechowywania dokumentacji związanej ze świadczeniem usług finansowania społecznościowego.
Przepis art. 51 rozporządzenia ECSP wskazuje, że dopiero wejście w życie U.f.s. zapewniło jego stosowanie w Polsce, co potwierdza motyw 76 Rozporządzenia ECSP, stanowiąc, że z myślą o zastąpieniu przepisów krajowych przepisami określonymi w nim, w ramach w jakich dotyczy to rodzajów usług finansowania społecznościowego, które są obecnie objęte jego zakresem, trzeba wprowadzić przepisy przejściowe umożliwiające osobom świadczącym takie usługi, zgodnie z prawem krajowym poprzedzającym wejście w życie Rozporządzenia ECSP, dostosowanie ich działalności gospodarczej do niego oraz zapewnienie im wystarczająco dużo czasu na złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na jego podstawie. Osoby te powinny były mieć możliwość dalszego świadczenia usług finansowania społecznościowego, objętych zakresem stosowania Rozporządzenia ECSP, do dnia 10 listopada 2022 r., zgodnie z (mającym zastosowanie) prawem krajowym. W tym okresie przejściowym państwa członkowskie UE mogły wprowadzić specjalne procedury dla osób prawnych, posiadających zezwolenie na świadczenie usług finansowania społecznościowego, na podstawie prawa krajowego, które są objęte zakresem stosowania Rozporządzenia ECSP, umożliwiające przekształcenie ich krajowych zezwoleń w zezwolenia uregulowane w powyższym rozporządzeniu (spełniające wymogi w nim określone). Potwierdza to art. 48 ust. 1 rozporządzenia ECSP, wskazując, że dostawcy usług finansowania społecznościowego mogli kontynuować (zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym) świadczenie usług finansowania społecznościowego objętych zakresem stosowania przedmiotowego Rozporządzenia do dnia 10 listopada.2022 r. lub do czasu uzyskania zezwolenia, uregulowanego w art. 12 rozporządzenia ECSP, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
Okres przejściowy
W dniu 21 października 2022 r. w Dzienniku Urzędowym UE zostało opublikowane rozporządzenie delegowane 2022/1988 przedłużające okres przejściowy umożliwiający dalsze świadczenie usług finansowania społecznościowego zgodnie z prawem krajowym, o którym to okresie mowa w art. 48 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503, zgodnie z którym okres przejściowy, o którym mowa w art. 48 ust. 1 Rozporządzenia ECSP ulega przedłużeniu do 10 listopada 2023 r. Przedłużenie okresu przejściowego znalazło zastosowanie do działalności wszystkich „platform crowdfundingowych”, które przed 10 listopada 2021 r. działały na podstawie swobody świadczenia usług i zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym.
r. pr. dr Wiktor Czeszejko-Sochacki, LL.M.