Część II
Programy motywacyjne w prostej spółce akcyjnej bazujące na warrantach subskrypcyjnych
Uregulowanie w kodeksie spółek handlowych przepisów o prostej spółce akcyjnej (dalej „PSA”) na wzór przepisów spółki akcyjnej (dalej „SA”) umożliwia efektywne wdrożenie programów motywacyjnych.
Ma to źródło w tym, że PSA jak SA a odmiennie od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, oferuje zróżnicowane mechanizmy emitowania akcji i pozyskiwania środków z rynku. Odnośnie PSA mamy do czynienia z podmiotem będącym mniej sformalizowanym od dotychczasowych spółek kapitałowych, dając jednocześnie szerokie pole rozwoju. Przy start-upach, w szczególności, gdy nastąpi potrzeba większego pozyskania kapitału poprzez dopuszczenie akcji do obrotu giełdowego (GPW), konieczne będzie przekształcenie PSA w SA.
W niniejszych wpisach opisane zostały 3 najważniejsze rodzaje programów motywacyjnych dostępne w PSA, w poniższym ten na bazie warrantów subskrypcyjnych.
Uczestnicy posiadający warranty subskrypcyjne w ramach programu mogą zostać uprawnieni do objęcia akcji PSA na mocy uchwały walnego zgromadzenia o warunkowej emisji akcji. Takie programy działają z powodzeniem w wielu SA na bazie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (funkcjonalny odpowiednik warunkowej emisji akcji w PSA).
Warunkową emisja akcji może nastąpić w drodze wykonania praw do objęcia akcji wynikających z obligacji zamiennych lub z obligacji z prawem pierwszeństwa oraz w drodze wykonania praw z wyemitowanych przez spółkę warrantów subskrypcyjnych. Przewidziano też trzeci tryb warunkowej emisji akcji czyli emisję w związku z wykonaniem praw do objęcia akcji przyznanych określonym osobom na mocy umowy zawartej ze spółką. Do zawarcia takiej umowy wymagana jest zgoda Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy wyrażona w uchwale podjętej kwalifikowaną większością trzech czwartych głosów. Objęcie akcji w wykonaniu uprawnienia następuje w drodze pisemnego oświadczenia złożonego spółce, która niezwłocznie składa odpowiednią dyspozycję wpisu do rejestru akcjonariuszy. Wraz z wpisem akcji do rejestru akcjonariuszy następuje nabycie praw z akcji.
Warranty subskrypcyjne są papierami wartościowymi uprawniającymi do objęcia akcji z wyłączeniem prawa poboru. (art. 300119 § 1 Kodeksu spółek handlowych, dalej „k.s.h.”). Definicja ta jest tożsama z definicją warrantów subskrypcyjnych dla SA, z wyjątkiem braku instytucji zapisu na akcje w PSA. Pamiętać należy, że warranty subskrypcyjne uprawniające do objęcia akcji PSA. są zawsze zdematerializowane i nie mogą mieć postaci dokumentu. Brak jest przeciwwskazań, by uprawnienie to miało charakter warunkowy i było uzależnione od zdarzeń przyszłych i niepewnych. Jest to niezwykle ważne zwłaszcza przy konstruowaniu motywacyjnych programów menedżerskich, w których z biznesowego punktu widzenia w pełni zasadne jest powiązanie prawa do objęcia akcji ze zdarzeniami, takimi jak np. osiągnięcie przez spółkę określonego zysku, zakończenie określonej inwestycji itd.
Z tego względu dopuszczalne jest zróżnicowanie zakresu uprawnień z warrantu subskrypcyjnego w zależności od wystąpienia określonych zdarzeń (np. poprzez określenie liczby akcji przypadających na jeden warrant w ten sposób, że w razie osiągnięcia przez spółkę wyższego zysku jeden warrant uprawniał będzie do objęcia większej liczby akcji).
Prawo poboru to inaczej prawo pierwszeństwa objęcia ustanawianych (nowych) akcji. Prawo poboru w PSA zostało uregulowane na wzór modelu przyjętego w spółce akcyjnej, jednak z tym istotnym zastrzeżeniem, że może ono zostać wyłączone nie tylko w uchwale akcjonariuszy, ale także w sposób generalny w umowie spółki. Listę akcjonariuszy, którym przysługuje prawo poboru, ustala się na dzień podjęcia uchwały o emisji akcji.
Warto nadmienić, że w ramach procedury emisji warrantów subskrypcyjnych organy spółki podejmują trzy kluczowe czynności:
1) podjęcie uchwały o warunkowej emisji akcji (podejmowane przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy), powinna określać:
– liczbę, serie i numery akcji;
– uprzywilejowanie związane z akcjami, jeżeli uchwała przewiduje uprzywilejowanie akcji nowej emisji;
– cenę emisyjną akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej;
– datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie;
– terminy i sposób wnoszenia wkładów na pokrycie obejmowanych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do wskazania tych terminów w umowie objęcia akcji;
– przedmiot wkładów niepieniężnych oraz osoby, które mają objąć akcje za takie wkłady, łącznie z podaniem liczby akcji, które mają przypaść każdej z nich, jeżeli akcje mają być objęte za wkłady niepieniężne;
– jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług.
Nowe akcje powstają z chwilą wpisu do rejestru (dotyczy to także akcji emitowanych w trybie uproszczonym).
Tryb uproszczony to upoważnienie zarządu (rady dyrektorów) do emisji nowych akcji wynikające z postanowienia umowy spółki. Upoważnienie to jest limitowane ilościowo (nie więcej niż jedna czwarta dotychczasowej liczby akcji) oraz czasowo (nie dłużej niż pięć lat). Na pograniczu wskazać należy, że zarząd może emitować akcje tylko w zamian za wkłady pieniężne, chyba że upoważnienie do emisji przewiduje możliwość objęcia akcji za wkłady niepieniężne. Zarząd nie może jednak emitować akcji uprzywilejowanych ani przyznawać akcjonariuszom uprawnień indywidualnych.
Zgodnie ze sformułowaniem “emisja warrantów subskrypcyjnych” należy wyprowadzić wniosek, że warranty subskrypcyjne, będąc papierami wartościowymi, powinny być emitowane w serii. Nie powinno zatem dochodzić do sytuacji, w której PSA emituje tylko jeden warrant (“seryjność” warrantu jako papieru wartościowego implikuje konieczność emisji warrantów w większej liczbie w ramach jednej serii). Wobec braku sankcji wynikającej z obowiązujących przepisów, emisję tylko jednego warrantu (brak „seryjności”) uznać należy za zgodną z prawem
PSA może emitować warranty subskrypcyjne jedynie, jak stanowi art. 300119 § 1 k.s.h. w celu warunkowej emisji akcji.
Liczba warunkowo emitowanych akcji PSA nie może przekraczać dwukrotności całkowitej liczby wyemitowanych akcji z chwili podejmowania uchwały (art. 300114 § 4 k.s.h.).
Początek formularza
Akcjonariuszom prostej spółki akcyjnej, w przeciwieństwie do akcjonariuszy spółki akcyjnej, nie przysługuje prawo poboru warrantów subskrypcyjnych.
Wniosek taki wynika:
– z braku odpowiednika art. 433 § 6 k.s.h. [prawo poboru] na gruncie przepisów o PSA.;
– z tego, że emisja warrantów subskrypcyjnych w PSA w skutkuje wyłączeniem prawa poboru akcji (art. 300115 § 2 k.s.h.). W związku z powyższym wprowadzenie dodatkowego wymogu wyłączenia prawa poboru warrantów byłoby sztuczne i formalistycznym. Nie ulega wątpliwości, że wyłączenie prawa poboru byłoby sprzeczne z jego celami w PSA. zostało ono wykreowana w tym celu, aby umożliwiać zmianę struktury akcjonariatu, nie zaś aby konserwować dotychczasową strukturę;
2) podjęcie uchwały o emisji warrantów subskrypcyjnych (podejmowane przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy).
Zarząd pozostaje w procedurze emisji warrantów subskrypcyjnych w PSA organem pełniącym jedynie funkcje wykonawcze, nie jest jednak organem uprawnionym do podjęcia uchwały o emisji warrantów subskrypcyjnych, gdyż w tym przypadku wyłączną kompetencją dysponuje Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy i nie zmienia tego przepis art. 38 pkt 8a lit. b ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym rejestrze sądowym (dalej „Ustawy o KRS”).
Emisja nowych akcji w PSA stanowi zmianę umowy spółki, gdyż umowa PSA musi określać liczbę akcji wyemitowanych przez spółkę. Do zmiany umowy spółki dochodzi również gdy emisja nowych akcji następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną liczbę akcji i termin ich emisji (tzw. emisja akcji w trybie uproszczonym). W tym przypadku nie jest wymagane zachowanie przepisów o zmianie umowy spółki, lecz wystarczy podjęcie uchwały wspólników bezwzględną większością głosów (o ile umowa spółki nie zawiera odmiennych postanowień w tej kwestii). Uproszczeniem jest tu brak obowiązku podejmowania dwóch uchwał tj. o emisji nowych akcji i o zmianie umowy spółki. Wystarczy tylko jedna, która będzie składana do sądu rejestrowego wraz z wnioskiem o zmianę danych w rejestrze i tekstem jednolitym umowy spółki. Wskazać należy też, że w przypadku, gdy emisja nowych akcji następuje w zamian za wkłady pieniężne bądź niepieniężne (z wyłączeniem wkładów nieprzeznaczonych na kapitał akcyjny), wraz z emisją dochodzi do podwyższenia kapitału akcyjnego, co podlega wpisowi do rejestru.
Objęcie nowych akcji następuje na podstawie umowy zawieranej pomiędzy spółką a subskrybentem w formie dokumentowej pod rygorem nieważności). Umowa taka jest zawierana w trybie ofertowym i jest umową dwustronnie zobowiązującą, tj. obejmuje zobowiązanie spółki do wyemitowania (ustanowienia) akcji na rzecz drugiej strony oraz zobowiązanie subskrybenta do wniesienia wkładu do spółki.
Uchwała o emisji warrantów subskrypcyjnych nie wymaga kwalifikowanej większości głosów (o ile oczywiście wymóg taki nie wynika z umowy spółki), lecz podejmowana jest wedle standardowych zasad wynikających z art. 30098 § 1 k.s.h. Należy dokonać rozróżnienia pomiędzy uchwałą o emisji warrantów subskrypcyjnych a uchwałą o warunkowej emisji akcji w celu przyznania praw do objęcia akcji posiadaczom warrantów subskrypcyjnych. Ta druga wymaga większości 4/5 głosów (art. 300115 § 2 k.s.h.) – 3/4 głosów, jeżeli prawo poboru zostało wyłączone w umowie spółki (albowiem taka większość wymagana jest dla zmiany umowy spółki, zaś warunkowa emisja akcji stanowi zmianę umowy spółki (art. 300115 k.s.h.)Dół formularza; oraz
3) wniosek o wpis warrantów subskrypcyjnych do rejestru akcjonariuszy.
Złożenie o wpis warrantów do rejestru akcjonariuszy, która to czynność dokonywana jest (jak stanowi powołany już art. 30034 § 1 w zw. z art. 30029 § 2 k.s.h.) przez spółkę lub inny podmiot mający w tym interes prawny. Jeśli natomiast czynność ta dokonywana jest przez spółkę, to organem działającym w jej imieniu w tym zakresie jest zarząd. Wspomniany przepis art. 38 pkt 8a lit. b ustawy o KRS „w dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane: wzmiankę o tym, czy zarząd jest upoważniony do emisji warrantów subskrypcyjnych” należy odczytywać jako odnoszący się do tej właśnie kwestii, nie zaś jako normę kompetencyjną umożliwiającą zarządowi podejmowanie uchwały o emisji warrantów subskrypcyjnych w PSA.
W razie potrzeby przygotowania ww. Programu jestem do dyspozycji.
Już za 2 tygodnie zajmę się programem motywacyjnym dla PSA – akcje emitowane w ramach upoważnienia (odpowiednik kapitału docelowego w SA).
r.pr. dr Wiktor Czeszejko-Sochacki, LL.M.